De geboorte van ‘Nee’

In de legendarische documentaire “PJ20”, over de band Pearl Jam, zit een scène waarin zij net zijn doorgebroken en “ja” hebben gezegd tegen een optreden voor de hoge bazen van MTV. Aangekomen in de venue zien ze allemaal mannen in pak met aanhang, sommigen zittend aan tafel. Ze besluiten maar te gaan drinken en de show te doen. Het wordt een dronken fiasco met als hoogtepunt Eddie Vedder die naar de lichtman seint dat het geluid in de monitor omhoog moet en vrij snel zwetend en dronken in een vol omhoog gedraaide spot staat. Ze spreken hier van “The birth of NO”. Oftewel; we zeggen niet zomaar meer klakkeloos “ja” tegen iedere show.

In comedy heb je dat moment ook, misschien zelfs meerdere keren. Iedere comedian begint met het spelen op open mics. In deze speelplekken wordt in Nederland voorzien door verschillende aanbieders en als beginnend comedian is de kans groot dat je deze niet helemaal uit elkaar gaat houden, ook omdat je te lam bent om wat onderzoek te doen en je al blij bent dat je überhaupt op een podium mag gaan staan. Hierdoor kan het zomaar gebeuren dat je in de eerste fase van jouw glansrijke comedy carrière in een lege, nietsvermoedende kroeg op een podium beland in Schubbekutteveen aan de Amstel, op een dinsdagavond niettemin. Ik heb zelf een keer gestaan in Amersfoort in een kroeg met 6 man publiek, links op het podium een gigantische pilaar, rechts net voor het podium een grote plantenbak en achterin een tafel met tien dames die afscheid aan het nemen waren van een collega en dus niet wisten dat er comedy zou zijn die avond. Het was ook een gratis show, iets dat in mijn beleving over het algemeen de boel ook niet altijd ten goede komt.

De vraag is wat je precies aan deze avonden hebt. De één zegt dat het belangrijk is om meters te maken en dat je juist enorm leert van dit soort avonden vooral op het gebied van stage presence, de ander zegt dat je er niets aan hebt, omdat je er niet kunt peilen of iets werkt ja of nee. Het publiek lacht toch niet of zelden. Wat de waarheid ook is, het is voor mij belangrijk geweest om op een gegeven moment afscheid te nemen van dit soort avonden. Op een gegeven moment weet je de weg wel op een podium en ben je wat meer gewend aan jezelf als comedian. Als ik nieuwe dingen wil uitproberen is het mij niet waard om een pokkenend te rijden naar een plek waar zes man me aan staat te gapen, want daar sluit me ik me wel bij de laatste groep aan; je kunt op zes ongeïnteresseerde kadavers niet echt peilen of grappen echt werken ja of nee, laat staan dat je kleine oneffenheden kan opsporen die je er later uit kunt halen. Begrijp me niet verkeerd; ik heb hele toffe shows gehad met minder dan zes man publiek (waaronder één waarbij alle comedians met publiek tijdens de show kebab zijn gaan halen), maar die kwamen dan allemaal écht voor comedy.

Ook belangrijk, in mijn ogen in ieder geval, is dat je “nee” zegt tegen dingen waar je nog niet klaar voor bent. Ik heb dat een keer niet gedaan en ben keihard onderuit gegaan op een talent spot voor 130 man met als extra toeschouwers de andere comedians in de line-up, uit de top van comedyland. Één ervan is ook een grote organisator en durft het nu pas (bijna twee jaar later) aan om me te boeken voor talent spots, op aanraden van anderen. Te veel (semi-) beginnende comedians zie ik, in mijn optiek, dingen doen waar ze misschien nog niet klaar voor zijn. Gasten die na drie sets een avondvullend programma met poster and all doen.

Ik denk dat dit je eerder schaadt dan dat het je goed doet. Tuurlijk; je staat op die toffe plek te spelen, maar als je door de mand valt sta je er voorlopig ook voor de laatste keer. Denk daarnaast aan de scene als geheel; als jij jezelf presenteert als ‘comedian’ met een stuk of twee maanden ervaring en zes optredens aan je broek, ben je gewoon lang nog niet zo goed als een pro comedian met tien jaar of meer ervaring. Het publiek weet dit niet, ziet jou in de veronderstelling dat je pro comedian bent en gaat er vanuit dat dit het niveau van een pro comedy show is. Trust me, ik ken het! Ik kreeg ook een uur op het New Zealand Comedy Festival met twee maanden ervaring in mijn binnenzak, maar ik heb hem gedeeld. Ik deed 25 minuten en een meer ervaren comedian sloot af met 35. Naast weten wat je wel kunt, is weten wat je (nog) niet kunt evengoed belangrijk.

Ik heb zelf het geluk gehad dat ik vrij snel doorkreeg wat de mooie spots waren op het gebied van open mics en dat ik deze geregeld kreeg toebedeeld. Laat zien dat je serieus bent met comedy en toon je inzet. Wees vernieuwend en de mensen met de leuke spots gaan je zien en gaan je neerzetten. Zet een stip op de horizon waar je naartoe wil en werk langzaam maar zeker die kant op. Dit betekent dus je best doen voor plekken waar je graag wil staan, maar net zo hard voor jezelf “nee” zeggen tegen plekken waar je voor jouw gevoel niets uit haalt of waar je nog niet klaar voor bent. Doe dingen waar je klaar voor bent en ben je bewust van wat je doet, probeer ik als credo te hanteren in ieder geval.

Tekst: Paul London
Foto: Debbie van Polanen